Bestuurlijke samenvatting

Het jaar 2022 had voor velen het jaar moeten worden waarin de wereld, en dus ook Leidschendam-Voorburg, zich weer zou oprichten na 2 jaar coronacrisis. Maar de inval van Rusland in Oekraïne zette onze wereld opnieuw op zijn kop. Het college is er trots op dat er langdurig tijdelijke huisvesting en maatschappelijke ondersteuning is ingericht voor ontheemden uit Oekraïne. Dit had niet gekund zonder de steun van de vele betrokken vrijwilligers en organisaties en we zijn dankbaar en blij dat dit gezamenlijk is bereikt.

Gedurende de periode 29 juni tot 12 juli zijn er asielzoekers gehuisvest op het sportcomplex De Kastelenring in Leidschendam. In samenwerking met voetbalvereniging RKAVV en de betrokkenheid van vele vrijwilligers is het aanmeldcentrum in Ter Apel tijdelijk geholpen.

Veel inwoners zagen als gevolg van de torenhoge energieprijzen hun koopkracht ernstig dalen, en kwamen daardoor zelfs in financiële problemen. Het college heeft inwoners, ondernemers en organisaties gesteund door rijksregelingen voor inkomensondersteuning voortvarend uit te voeren. Omdat de energiecrisis geen kortdurende gebeurtenis is, heeft de raad eind 2022 met de Bestemmingsreserve Ondersteuning Energielasten geld apart gezet. Hiermee worden ook in de toekomst degenen ondersteund die hulp nodig hebben als gevolg van de energiecrisis.

Daarnaast ging ook al het ‘gewone’ werk door. Denk aan onder andere het verbeteren van de bereikbaarheid, het aantrekkelijker en veiliger maken van de woonomgeving, het bouwen van huizen, het ondersteunen van de kwetsbare groepen in de samenleving, stimuleren van sport en cultuur en inzetten op verduurzaming. Het takenpakket van een gemeente is omvangrijk en de verwachtingen van onze inwoners zijn hoog. Aan al die taken heeft het college zo goed mogelijk uitvoering gegeven, waarbij daarnaast ook gewerkt is aan het verbeteren van de relatie tussen overheid en inwoner, het op peil houden van de ambtelijke organisatie in tijden van een gespannen arbeidsmarkt en het verbeteren van de samenwerking met (buur)gemeenten.

Voor en met inwoners

De algehele trend, recente landelijke ontwikkelingen (toeslagen, Groninger gaswinning), en lokale ontwikkelingen (NTA-onderzoek) verslechteren de relatie tussen inwoner en overheid. Ook de relatief lage opkomst bij de gemeenteraadsverkiezingen is een belangrijk signaal. Het college zet zich in om deze relatie te verbeteren.

In 2022 is gestart met de uitwerking van de Inspraak- en participatieverordening. Daarbij zijn inwoners nauw betrokken, om zo te komen tot goede en heldere afspraken over hoe participatie ingezet kan worden in Leidschendam-Voorburg. De participatieleidraad is inmiddels, na inzet van vele betrokkenen, tot stand gekomen.

In januari 2022 gaf het college aan de gegevensbescherming binnen de gemeentelijke organisatie versneld te willen verbeteren. Personele wisselingen hebben de voortgang bemoeilijkt. Wel is het privacy bewustzijn in de organisatie sterk toegenomen en zijn goede stappen gezet om de basisinstrumenten en -registraties te verbeteren. Het college beseft dat gegevensbescherming nooit af is en spant zich er daarom blijvend voor in.
De gemeente maakt het voor onze inwoners steeds eenvoudiger om zaken digitaal  te regelen. Bij het Servicecentrum vragen inwonersrijbewijzen, reisdocumenten en vele andere producten en diensten aan. Om die aanvragen sneller en efficiënter te laten verlopen digitaliseren we steeds meer. Zo werden in 2022 (na een start in augustus) al 361 rijbewijzen digitaal verstrekt. Ook zijn er bijna 1.800 aanvragen bij Burgerzaken geheel of gedeeltelijk digitaal verwerkt, zonder dat een bezoek aan het Servicecentrum nodig was. Maatwerk blijft wel altijd mogelijk, begin 2022 heeft de gemeente bij ouderen of zieken documenten thuisbezorgd.

Wonen, werken en recreëren in een aantrekkelijke omgeving

Sinds het begin van de oorlog in Oekraïne heeft het college zich in nauwe samenwerking met regiogemeenten en partners ingezet voor de opvang en ondersteuning van ontheemden uit Oekraïne. In 2022 is de locatie Overgoo gerealiseerd voor de langdurige tijdelijke huisvesting. Er wonen nu ongeveer 200 mensen. Er zijn ook een aantal ontheemden uit Oekraïne (144) ondergebracht bij gastgezinnen.

In 2022 zijn we verdergegaan met voorbereidingen voor de invoering van de Omgevingswet. De invoering is nu beoogd in 2024. Diverse bouwstenen van de omgevingsvisie zijn opgeleverd, de gemeentelijke regelgeving is toegespitst op het Omgevingsplan, de werkprocessen vergunningverlening en dienstverlening zijn aangepast op de Omgevingswet, alsook toezicht en handhaving. Daarnaast is er breed getraind met de nieuwe werkwijze die de Omgevingswet vereist.

Iedereen wil een dak boven zijn hoofd en een eigen plek. De woningmarkt in Nederland is krap, ook in Leidschendam-Voorburg. We gaan door met woningen realiseren. Daarbij kiezen we voor 30% sociaal en 20% middenduur. In 2022 zijn er ruim 300 woningen opgeleverd. We spannen ons ook in voor het behoud van woningen en wijken met een bijzonder en/of historisch karakter. Het bijzondere Oranjekwartier heeft daarom in 2022 de status van gemeentelijk monument gekregen. Verder zijn er plannen gemaakt voor de ontwikkeling van de Van Ruysdaellaan, Klein Plaspoelpolder en de Vlietweg. Tenslotte is het onderzoek naar mogelijke locaties voor flexwoningen voor spoedzoekers gestart om zo de druk op de sociale woningbouw te verminderen. De hoge inflatie, stijgende rente en stijgende bouwkosten zijn een bron van zorg voor het gewenste bouwtempo in de nabije toekomst.

Voor winkelcentrum Julianabaan zijn we gestart met het ontwikkelen van een integrale gebiedsvisie waarin ook de raadmoties voor de ondergrondse parkeergarage en de inpasbaarheid van een cultuurgebouw worden meegenomen. In lijn met het raadsbesluit zijn ook de voorbereidingen gestart voor de verhuizing en verbouwing van de bibliotheek in Leidschendam.

In juli 2022 lag het Ontwerp bestemmingsplan ‘Doorontwikkeling Vlietland Noord’ ter inzage en in september is samen met de provincie en projectontwikkelaar een raadinformatiebijeenkomst georganiseerd voor de gemeenteraden van Leidschendam-Voorburg, Leiden en Voorschoten en voor Provinciale Staten van Zuid-Holland.

Het college heeft meer geld ter beschikking gesteld voor de realisatie van Groen-Blauwe projecten, waarvoor de uitvoering in 2023 moet beginnen. Maar ook in het reguliere werk aan het openbaar groen versterken en verbeteren we het ecosysteem. Denk daarbij aan het aanplanten van extra bomen en het vervangen van bestrating door groen. In 2022 is Het Nieuwe Inzamelen in alle wijken ingevoerd, de inzamelfrequenties zijn aangepast en nascheiding bij hoogbouw is ingevoerd. Monitoring van de vuilgraad en verzoeken van inwoners leiden soms tot aanpassingen, maar er zijn geen grote knelpunten gesignaleerd. De VANG-norm van 100 kg restafval per persoon wordt nog niet bereikt.

Leidschendam-Voorburg wil een goed vestigingsklimaat creëren en behouden voor bedrijven en ondernemers. In 2022 hebben we besloten de ondernemersfondsen Leidschendam-Centrum en Huygenskwartier financieel te blijven ondersteunen. Om de verduurzaming van zakelijk vastgoed te versnellen biedt de gemeente samen met marktpartijen een gratis energiescan aan ondernemers aan. Ook is in 2022 gestart met het opstellen van het nieuwe terrassenbeleid. Vooruitlopend op dit beleid hebben de verruiming van de terrassen vanuit coronabeleid nog een laatste keert verlengd. Om onze mooie gemeente te promoten en recreatie en toerisme te stimuleren is de promotiecampagne ‘Laat je verrassen’ voortgezet. We hebben de focus verlegd naar de ondernemers in de recreatieve sector, de retail en de horeca, aangezien zij financieel extra hard zijn getroffen door de coronamaatregelen. Naast aandacht voor activiteiten en evenementen op de website voor extra promotie, hebben we een ondernemers toolkit ontwikkeld met promotiemiddelen.

Steun voor wie het nodig heeft

Ontheemden uit Oekraïne , de toeslagenaffaire en de energiearmoede hebben het college voor nieuwe uitvoeringsopgaven in het sociaal domein gesteld. Van het uitvoerend vermogen van de gemeente is in 2022 wederom veel meer gevraagd dan voorzien, na twee uitdagende corona-jaren (TOZO 1-4, TONK). In 2022 werd duidelijk dat in toenemende mate de adequate uitvoering van de reguliere taken in het sociaal domein in gevaar komt. De gespannen situatie op de arbeidsmarkt draagt hieraan bij.

De rol van het college voor de opvang van en ondersteuning aan ontheemden uit Oekraïne is niet alleen een kwestie van huisvesten. Het raakt ook veel andere taken, van informatievoorziening en inschrijvingen in het basisregister tot het uitkeren van leefgeld en het bieden van onderwijs en taalondersteuning. Twee belangrijke onderdelen zijn het uitkeren van leefgeld en het organiseren van onderwijs. Op locatie De Haar is op 7 juni 2022 gestart met het geven van onderwijs aan Oekraïense kinderen van 4 tot en met 12 jaar oud.

De hulp aan de gedupeerden van de toeslagenaffaire heeft zich in 2022 verbreed en verdiept. De ondersteuning omvat nu vijf leefgebieden. Hierbij wordt een plan van aanpak opgesteld waarin de nieuwe start van de gedupeerde centraal staat. Bovendien is duidelijk geworden dat herstellen van de schade nog jaren duurt vanwege de enorme impact op de levens van de getroffenen duurt. We zijn erop voorbereid om vanaf 2023 de ondersteuning te starten aan kinderen en ex-partners van gedupeerden en aan gedupeerden die momenteel in het buitenland wonen.

Met de Energietoeslag heeft het Rijk een grootschalige ingreep gedaan om huishoudens die gebukt gaan onder inflatie en vooral de hoge energieprijzen, met extra geld te ondersteunen. De uitvoering is belegd bij de gemeentes en daarvoor is onder hoge druk een uitvoeringsorganisatie ingericht. Deze Energietoeslag is in Leidschendam-Voorburg in 2022 vervolgens 2.703 keer uitgekeerd. Met het oog op de langere termijn heeft de raad besloten een bestemmingsreserve te creëren om ook de komende tijd nog maatregelen te kunnen nemen die de ernstige gevolgen van de hoge energieprijzen kunnen dempen.

Naast deze acute extra taken waarvoor het college haar verantwoordelijkheid heeft genomen, is ook de reguliere maatschappelijke ondersteuning doorontwikkeld. Met de aanscherping van het Sociaal Kompas heeft het college een gerichtere en duidelijkere lijn ingezet voor adequate maatschappelijke ondersteuning voor hen die het nodig hebben. De nadruk is komen te liggen op preventief in plaats van curatief, zorg voor degenen die dit het hardst nodig hebben en meer integraliteit. Er is gewerkt aan het opzetten van pilots waarin wordt toegewerkt naar één gezin, één plan en één regisseur, zodat gezinnen met meerdere problemen effectiever kunnen worden geholpen. Maatschappelijke partners en organisaties die geworteld zijn in de wijken en buurten werken mee aan ondersteuning dicht bij huis.

We zijn gestart met het opstellen van het nieuwe re-integratie en participatiebeleid. Bewoners met een bijstandsuitkering krijgen ondersteuning naar werk of het participeren in de samenleving.  Parallel aan de voorbereiding van het nieuwe beleid is gestart met verschillende pilots om kennis op te doen over een andere aanpak, met meer focus op de participatiegroep (inwoners met een langere afstand tot de arbeidsmarkt).

Op 1 januari 2022 is ook de nieuwe Wet inburgering ingegaan die de gemeente meer regie geeft over de inburgeringsplicht. In 2022 is het college gestart met het bieden van begeleiding op het gebied van taal, arbeidsmarkt en sociale activiteiten. Er is contact geweest met 108 inburgeraars die onder de nieuwe wet vallen.

In het onderwijs zijn we gestart met het opstellen van een Lokale Educatieve Agenda 2023-2027 en hebben we de preventieve aanpak schoolverlaters verstevigd. Ook is het leerlingenvervoer opnieuw aanbesteed. Ook zijn in 2022 bijeenkomsten en trainingen georganiseerd om de lokale coalitie tegen eenzaamheid te verstevigen. Verder is de aanpak van schuldhulp geïntensiveerd. Daarbij wordt sterker ingezet op vroegtijdige signalering en proactief aanbieden van hulp. Het loket voor schuldhulpverlening aan ondernemers is opgestart en loopt door in 2023. Door mensen met een bijstandsuitkering beter te begeleiden, is het totale bestand met meer dan 3% gedaald. Daarnaast hebben we meer beschutte werkplekken gecreëerd en zijn meer re-integratietrajecten ingekocht.

Jeugdzorg blijft een complex vraagstuk. De landelijke discussie over de hervormingsagenda is nog steeds niet afgerond waardoor een duidelijk handelingskader uitblijft. Daarnaast heeft de gemeente Den Haag ervoor gekozen om vanaf 2024  jeugdzorg anders te organiseren, wat ook effecten heeft op de regionale samenwerking. Tegelijk gaat ook het zorgen door: circa 2.000 jongeren hebben in 2022 geïndiceerde jeugdhulp aangevraagd en gekregen.

Het programma Sterk voor Noord stond in 2022 in het teken van gerichte acties in de wijk en het maken van uitvoeringsplannen samen met onze maatschappelijke partners. Zo krijgen de eerste kinderen begeleiding vanuit het project ‘Kinderen op gezond gewicht’, is de afvalproblematiek verminderd en helpen participatieconsulenten inwoners op weg naar werk. Verder zijn er voorbereidingen getroffen voor onder andere het Jongeren Perspectief Fonds, zodat de uitvoering in 2023 van start kan gaan. In de uitvoeringsplannen zijn de doelen en ambities van het programma vertaald naar concrete acties en bijbehorende middelen voor de komende jaren (vanaf 2023).

Bereikbaar te voet, fiets, ov en auto

Westfield Mall of the Netherlands (de Mall) blijft groeiende aantallen bezoekers trekken sinds de opening in 2021. Om dat in goede banen te leiden, werkt de gemeente Leidschendam-Voorburg, met Rijkswaterstaat, Zuid-Holland Bereikbaar, de Metropoolregio Rotterdam Den Haag (MRDH), eigenaar Unibail-Rodamco-Westfield en HTM samen aan een betere doorstroming in het gebied. In 2022 is langs de lijn van het in februari 2022 genomen raadsbesluit de verkeerssituatie verder verbeterd door het optimaliseren van de slimme verkeerslichten (iVRI's) en het parkeerverwijssysteem. Ook wordt - naast automobiliteit - meer ingezet op fiets en openbaar vervoer. Daarnaast onderzoeken we de financiële haalbaarheid van een automatisch rijdende OV-shuttle tussen station Mariahoeve en de Mall. Met subsidie van het Rijk en de MRDH is een aantal extra verkeersveiligheidsprojecten voorbereid. Ook werd de herinrichting van de Dr. van Noortstraat in Stompwijk uitgevoerd en is de Veenpoldersweg opgeleverd en opengesteld voor het verkeer.

In 2022 is gewerkt aan een systeem om parkeerontheffingen digitaal te verlenen. Meerdere disciplines binnen de gemeente hebben samengewerkt om het systeem per januari 2023 operationeel te krijgen. Het systeem verbetert de service en dienstverlening naar inwoners. Tevens versimpelt het administratieve handelingen en kunnen beleidswijzigingen makkelijk geïmplementeerd worden.

Veiligheid, een gezamenlijke verantwoordelijkheid

Zoals aangegeven in het coalitieakkoord, heeft het college geïnvesteerd in veiligheid. De gemeente heeft ingezet op behoud en versterking van de handhavingscapaciteit door een structurele uitbreiding van het aantal boa’s. In 2022 is ook het sub-team ‘bijzondere wetten’ van de boa’s uitgebreid. Hierdoor kunnen we structureel controleren bij evenementen, is er meer aandacht voor alcoholgebruik bij para-commerciële inrichtingen en reageren we adequaat op (overlast)meldingen. Ten slotte is er ook meer tijd voor  controles in het kader van de Basisregistratie Personen.

In 2022 is bovendien gestart met de invulling van de wijkgerichte dienstverlening, ook een speerpunt uit het coalitieakkoord. Een regisseur wijkveiligheid is verantwoordelijk voor het ontwikkelen en uitvoeren van wijkactieplannen. Dit doet de regisseur samen met de bewoners en ondernemers. Wijken worden op deze manier direct betrokken bij de uitvoering van het veiligheidsbeleid en de handhaving, waardoor gericht maatwerk (afgestemd op aard, omvang en problematiek in de wijk) mogelijk wordt. Inwoners beschikken hiermee over een belangrijke verbinding met de gemeente.

Ook zijn boa’s gekoppeld aan specifieke wijken. Zo ontstaat er een hechtere samenwerking en is er een nauwere verbinding met de partners in de wijken, zoals politie, woningbouwcoöperaties en hulpverleningsinstanties. Een concreet en recent voorbeeld van deze samenwerking is de aanpak rondom het gebouw van de Koreaanse kerk. In deze casus is nauw opgetrokken met de politie. Op verschillende tijden, ook ’s nachts, is op deze locatie gecontroleerd en is er een gemeenschappelijk beeld geschetst van de situatie. Aan de hand van dit gemeenschappelijke beeld hebben we een gezamenlijke aanpak bepaald.

Deze versterkingen komen ook terug de Nota Veiligheid 2023-2026 die de raad op 6 december 2022 heeft vastgesteld. Het opstellen en uitvoeren van wijkactieplannen in samenspraak met inwoners en veiligheidspartners, is een hoeksteen van deze nota. Daarnaast krijgen regionale speerpunten, zoals ondermijning, maatschappelijk ongenoegen, cyberveiligheid, jeugd en veiligheid en zorg en veiligheid ook lokale prioriteit in de Nota Veiligheid.

Duurzame toekomst en goede leefomgeving voor iedereen

In 2022 is in de Heuvel/Amstelwijk als eerste wijk gestart met de transitie naar een aardgasvrije wijk. De inwoners zijn hierover per brief geïnformeerd. Op 28 september en 5 oktober 2022 zijn er twee informatiebijeenkomsten voor eigenaren, Verenigingen van Eigenaren (VvE’s) en huurders van een woning in De Heuvel/Amstelwijk gehouden. Vanuit het Rijk is van het Proeftuin programma Aardgasvrije Wijken een subsidiebedrag van € 4 miljoen toegekend voor het uitvoeren van een verkenning naar de mogelijkheden voor het toepassen van aquathermie en aardgasvrij maken van 500 woningen in de Amstel-Heuvelwijk.  

Inwoners deden 724 subsidieaanvragen voor isolatie van hun woning en/of de aanleg van een groendak in 2022. Het subsidiebudget voor 2022 is daarmee volledig benut. Daarnaast is in 2022 aan 47 particuliere eigenaren door de gemeente een rentekorting verstrekt. De rentekortingregeling geldt voor particuliere eigenaren van woningen en eigenaren van woningen die onderdeel van een VvE zijn, en die een beroep hebben gedaan op de landelijke energie bespaarlening. De vraag naar energie bespaarleningen was lager dan verwacht. Daarom is eind 2022 een deel van het budget verschoven naar de subsidieregeling die bijna was uitgeput. Er zijn diverse webinars en workshops georganiseerd om inwoners te informeren over de mogelijkheden om te verduurzamen. In 2022 is begonnen met de aanpak van energiearmoede met de inzet van besparingsmaatregelen. Met de woningbouwcorporaties zijn afspraken gemaakt om enkele complexen te verduurzamen en om voor een aantal (overwegend gemengde) VvE's meerjarenonderhoudsplannen te maken om tot verduurzaming te komen. Ook is gestart met de inzet van Energiehulpen die kleine maatregelen uitvoeren in slecht geïsoleerde complexen waar meer energiearmoede voorkomt. 

De vastgestelde notitie Duurzaam Bouwen bevat onze visie op de verduurzaming van de gebouwde omgeving en geeft richting aan het beleid voor de komende jaren. Ten behoeve van cofinanciering van isolatie en ventilatiemaatregelen bij de verduurzaming van onderwijshuisvesting is een voorziening verduurzaming onderwijshuisvesting vastgesteld. In 2022 is van die regeling nog geen gebruik gemaakt.