Bestuurlijke samenvatting

De rode draad voor veel afwijkingen is dat zij worden veroorzaakt door extra ontvangsten voor activiteiten die nog in 2023 uitgevoerd zullen worden of in de toekomst mogelijk tot extra lasten zullen leiden. Daarnaast zijn er werkzaamheden en projecten die nog niet in 2022 uitgevoerd of afgerond konden worden. Het valt op dat de open einde regelingen in het sociaal domein dit jaar per saldo
geen grote afwijkingen ten opzichte van de begroting laten zien. Kanttekening hierbij is dat het voorziene nadeel op de BUIG reeds verwerkt is in de begroting via de 2^e tussentijdse rapportage 2022. De herziening van de grondexploitaties levert tenslotte een relatief groot nadeel op. De grootste afwijkingen (voor- en nadelen) zijn in de onderstaande tabel opgenomen.

Bedragen x € 1

Verschuiving werkzaamheden € 2.319.000 (voordeel)

Een aantal geplande werkzaamheden worden om diverse redenen doorgeschoven naar 2023. Bij het doorschuiven van budgetten wordt kritisch gekeken naar de redenen om over te hevelen. Het betreft meestal incidentele budgetten voor werkzaamheden die al gestart zijn maar enige vertraging hebben opgelopen (vaak door externe afhankelijkheden). Het betreft onder andere de verder uitgestelde implementatie van de Omgevingswet, de uitvoeringskosten klimaatakkoord, het digitaliseren van de genealogische archieven, de uitvoeringsbudgetten voor groen-blauwe projecten en de herstelwerkzaamheden in Park Vreugd & Rust. In de bijlage bij deze jaarstukken is een volledig overzicht van de overhevelingen van budgetten 2022 naar 2023 te vinden.
Daarnaast is er ook een tweetal grotere effecten door verschuivingen die niet in de overhevelingen worden meegenomen:

• Bijdrage aan Leefbaarheid en mobiliteit Binckhorst (€700.000 voordeel): De financiële bijdrage aan t.b.v. de regionale bereikbaarheid was in 2023 geraamd op € 700.000, maar is niet uitgegeven omdat er in 2022 nog geen werkzaamheden zijn uitgevoerd aan de Verlengde Velostrada. Voorgesteld wordt om voor het totaalbudget van € 3,1 miljoen (geraamde uitgaven 2022 tot en met 2024) een nieuwe bestemmingsreserve te vormen, omdat de planning van de bijdrage aan dit regionale project niet goed voorspelbaar is. Eerder is dit ook gebeurd voor de bijdragen die de gemeente doet voor het ondergronds brengen van kabels en leidingen. Deze werkwijze voorkomt grote schommelingen in de gemeentelijke begroting.
• Bouwleges (€260.000 nadeel): Twee projecten (KPP- deellocatie 3A en Laan van Nieuw oosteinde 1- kerk) worden naar verwachting pas in 2023 uitgevoerd waardoor de bouwleges een jaar later zullen worden geïnd.

Decembercirculaire 2022 € 2.337.000 (voordeel)

Bij de decembercirculaire zijn middelen ontvangen voor de eerste € 500 aan energietoeslag voor 2023 zodat uitbetaling in 2022 kon plaatsvinden. Onze gemeente heeft daar niet voor gekozen zodat de energietoeslag in 2023 zal worden uitgekeerd aan rechthebbenden. Het volledige bedrag van €2 miljoen zal naar 2023 worden overgeheveld. Het overige voordeel in de decembercirculaire betreft kleine budgetaanpassingen met name in het sociaal domein. Daar waar deze middelen in 2023 benodigd zijn, worden ze meegenomen in de overhevelingen van budgetten uit 2022 naar 2023.

Vergoedingen graafwerkzaamheden openbare ruimte €500.000 (voordeel)

Wanneer een gemeente het recht verleent aan een externe partij om kabels en leidingen aan te leggen in de openbare ruimte dient hier een vergoeding voor betaald te worden. In 2022 hebben we voor de aanleg van glasvezelnetwerk de volledige vergoeding ontvangen (bij de begroting was uitgegaan van 90% in 2022 en 10% in 2023). Daarnaast zijn er ook incidenteel extra inkomsten door een hogere tegemoetkoming in de kosten voor degeneratiekosten en herstelwerkzaamheden aan bestrating door het aanleggen van overige kabels en leidingen. De raad heeft middels het aannemen van Motie 702 Kwaliteitsimpuls openbare ruimte" afgesproken deze middelen op een later moment hiertoe in te zetten.

Businesscase sociale woningbouw € 220.000 (voordeel)

De middelen voor de businesscase sociale woningbouw 2020 zijn niet besteed, omdat besloten is om deze businesscase niet op te stellen. De wijk in kwestie (Leidschendam noord) heeft al relatief veel sociale woningbouw.

Aanpassingen (voorzieningen) pensioenen en wachtgeld per saldo € 285.000 (voordeel)

Er heeft een actualisatie van de voorzieningen voor pensioenen van Politieke Ambtsdragers plaatsgevonden. Voor de actuariële waardeberekeningen van de pensioenen is gebruik gemaakt van een hogere rekenrente. Daardoor hoeft er minder kapitaal in de voorziening te worden aangehouden.
Oud wethouders hebben recht op wachtgeld. Hiervoor wordt een voorziening aangehouden. In 2022 zijn er oud wethouders aan de voorziening toegevoegd en is deze geactualiseerd op basis van de totale wachtgeld periode. De leidt tot een extra storting in de voorziening.

Herziening grondexploitaties € 2.367.000 (nadeel)

De drie gemeentelijk grondexploitaties (Vlietvoorde, Klein Plaspoel Polder en Rijnlandlaan) zijn geactualiseerd en leiden tot mutaties in de verliesvoorziening. Onder invloed van de verwachte toekomstige rentelasten en prijsstijgingen is een storting van afgerond € 2,5 miljoen in de verliesvoorziening van Vlietvoorde benodigd. Daarnaast is de grondexploitatie van Rijnlandlaan per 31 december 2022 afgesloten dat per saldo leidt tot een incidenteel voordeel van € 135.000.

Realisatie investeringsplan 2022

Voor 2022 stond een bedrag van € 36,6 miljoen aan investeringen gepland. In werkelijkheid is dat
€ 25,6 miljoen geworden. Dit betekent dat in 2022 circa 70% van het totaal beschikbare investeringsbedrag is uitgegeven. Ten opzichte van voorgaande jaren is een groter deel van de geplande investeringen gerealiseerd.

De totale afwijking op de geplande uitgaven bedraagt € 11 miljoen waarbij € 1,4 miljoen het gevolg is van het tegen lagere kosten afronden van de investering. Dit betekent dat € 9,6 miljoen van de geplande investeringsuitgaven wordt gefaseerd. De belangrijkste afwijkingen betreffen:

• Minder uitgaven voor de investeringen in sportvoorzieningen (€ 3,3 miljoen), met name vanwege een verschuiving van de fasering voor het Sportpark Westvliet en de realisatie van het Rugbycomplex.
• Bij de rioleringsprojecten is de realisatie € 2,5 miljoen lager dan begroot. Dit betreft voor een groot deel fasering van werkzaamheden en een voordeel (€ 0,8 miljoen) op het project rioolvervanging Strabolaan doordat het project tegen lagere kosten is gerealiseerd.
• Bij onderwijshuisvesting betreft het de afronding van het Nieuwe VO Veurs Voorburg waarbij de bouwkosten lager zijn uitgevallen (€ 0,8 miljoen voordeel). Bij de Nieuwbouw Vijverhof is sprake van een onderuitputting van het voorbereidingskrediet in 2022 (€ 0,4 miljoen fasering)
• Bij verkeer en vervoer € 2,4 miljoen lagere dan begroot. De grootste afwijkingen zijn de herinrichting Strabolaan (€ 0,4 miljoen voordeel), fasering van verkeersregelinstallaties, vervanging lichtmasten en aanpassing fysieke infrastructuur vanwege samenloop met andere projecten (€ 0,7 miljoen fasering ), fasering door langere levertijden (€0,3 miljoen).

Weerstandsvermogen

Het weerstandsvermogen is het vermogen van de gemeente om financiële tegenvallers op te kunnen vangen en haar taken te kunnen voortzetten. Het weerstandsvermogen is afhankelijk van de weerstandscapaciteit (het totaal van algemene reserves en de post onvoorzien) en van het risicoprofiel (totaal van risico’s).
Het risicoprofiel is nagenoeg gelijk ten opzichte van de jaarrekening 2021. De totale weerstandscapaciteit is in 2022 met afgerond € 10 miljoen afgenomen met name de onttrekkingen ten behoeve van het vormen van bestemmingsreserves voor Sterk voor Noord (€ 9 miljoen), Ondersteuning energielasten (€ 1,3 miljoen) en de Oekraïne crisis (€ 1,5 miljoen).
De weerstandscapaciteit is 8,6 maal zo groot als het risicoprofiel. Dat betekent dat het weerstandsvermogen, gemeten aan de algemene norm van de NAR, uitstekend is.

Afsluitend

In financiële zin is 2022 weer een bijzonder jaar geweest. Na de coronacrisis zagen gemeenten wéér veel nieuw werk op zich afkomen met de opvang en regelingen rondom Oekraïense vluchtelingen, de noodopvang van vluchtelingen omdat het in Ter Apel vastliep én de energiearmoede. Het extra werk wat hieruit voort kwam, in een krappe arbeidsmarkt, had significant effect op vrijwel alle werkzaamheden van de gemeente. Daarnaast heeft de onvoorspelbaarheid van de Rijksinkomsten en veelheid aan regelingen z'n weerslag op de voorspelbaarheid van de gemeentelijke financiën. In de financiële realisatie zien we dit in belangrijke mate terug door het verschuiven van activiteiten en/of middelen vanuit 2022 naar 2023.

Ondanks het financieel positieve exploitatieresultaat over 2022 is er nog geen zicht op voordelen die effect hebben op het structurele exploitatiesaldo in de meerjarenbegroting op de langere termijn. De verwachting is dat het effect van de wereldwijde prijsstijgingen én rentestijgingen beslag zullen gaan leggen op de toekomstige begrotingen. Met het negatieve resultaat op de grondexploitaties is dat ook in de jaarrekening 2022 al zichtbaar.

De afwijking van het jaarrekening resultaat in 2022 is overigens kleiner dan de voorgaande jaren. Dat heeft onder meer te maken met het feit dat er strakker is gestuurd op realistisch plannen, begroten en verantwoorden. Door middel van de tussentijdse rapportages is er bijgestuurd en zijn de benodigde financiële bijstellingen aan de raad voorgelegd.  

Met het financiële resultaat over 2022 bevindt de gemeente zich nog wel in een goede positie om de onzekerheden voor 2023 en later het hoofd te kunnen bieden. Echter, de grote transitieopgaven, de effecten van mondiale spanningen, de financiële onzekerheden én de krappe arbeidsmarkt zijn van grote invloed op onze gemeente en maken het noodzaak om kritisch te blijven sturen en passende maatregelen te treffen.